Pendrecht maakt werk van de praktijk

“En het water kookte zó snel – sneller dan een waterkoker!” Aan het woord is Nicolien Wirschell, namens de gemeente Rotterdam projectmanager van de proeftuin Pendrecht. Het onderwerp? Haar eerste ervaring met koken op inductie. Een paar dagen eerder is de huiskamer van aardgasvrij Pendrecht feestelijk geopend. Een plek om samen dingen te ontdekken - ook voor Wirschell. “Ik kon mijn verwondering delen met bewoners, die daar op reageerden met hun eigen ervaringen. Dat is een mooie start voor een gesprek over elektrisch koken.”

Voeten in de klei

Dit voorbeeld vangt de rode draad van de proeftuin. De projectmanager vervolgt: “Ik vind het belangrijk om de praktijk erbij betrekken. Je kunt het allemaal bedenken en uitwerken, of het nu om sociale, technische of financiële aspecten gaat, maar in de praktijk merk je pas of het werkt. Ik probeer de praktijk daarom zo vroeg mogelijk in het proces te betrekken.” Wirschell zoekt voor ‘haar’ proeftuin de balans tussen het helpen van bewoners en eigenaren en het realiseren van een aardgasvrije wijk in 2030. Om dit succesvol te doen was eerst kennis van de wijk en haar bewoners nodig.

Achter de voordeur

Op dit moment loopt een uitgebreide schouw naar de mogelijkheden van stadsverwarming in een groot aantal woningen. “Door diverse soorten woningen achter de voordeur te schouwen krijgen we inzicht in de diverse aansluitscenario’s en bijbehorende kosten. Daarnaast hebben we onderzoek gedaan naar de belevingswereld van de bewoners. Ook dat heeft ons inzicht gegeven in wat er achter de voordeur speelt. Wat vinden mensen belangrijk, waar zit weerstand bij de energietransitie, en wat motiveert?” Wirschell schetst de verschillende emoties en reacties bij bewoners tijdens de eerste inloopmiddag. Kwamen deze terug in de onderzoeksresultaten? “Ja, inclusief de achterliggende verhalen, wensen en zorgen.” Zaten daar dingen bij die nieuw voor je waren? De projectmanager knikt. “Wat vooral indruk heeft gemaakt is dat een tientje meer in de maand voor sommige mensen echt veel geld is. Betaalbaarheid is daarom een rode draad voor deze proeftuin.”

Samen koken

Uit de gesprekken met bewoners kwam ook een gedeelde wens naar voren: een informatiepunt, bij voorkeur op een centrale locatie in de wijk. De gemeente heeft dit signaal goed gehoord, en is op zoek gegaan naar een geschikte ruimte. “Sinds 13 februari is de huiskamer aardgasvrij geopend. Midden in het winkelcentrum.” Wirschell vervolgt: “in een huiskamer gaan we in gesprek over aardgasvrij wonen, laten we alternatieven voor gas zien en zullen we met elkaar ontdekken hoe je favoriete gerecht smaakt als het op inductie is gekookt.” Wat is er zoal te ontdekken? “We hebben een keuken met een aantal inductiekookplaten, daar kunnen bewoners recepten uitproberen… en het resultaat samen proeven! We hebben gezorgd dat er ruimte is voor activiteiten, en nodigen bezoekers uit om zaken als isolatiemateriaal, warmtepomp, afleverset en zonnepaneel te bekijken en aan te raken. Die fysieke ervaring, op een plek waar je je welkom voelt, maakt het concept ‘aardgasvrij’ tastbaar voor bewoners.”

In Pendrecht wonen verschillende groepen mensen. Hoe zorg je dat iedereen de huiskamer weet te vinden? De projectmanager hoeft niet lang na te denken. “We gaan op bezoek waar mensen elkaar ontmoeten. Dat kan een Turkse of Poolse supermarkt zijn, het ouderuurtje op de basisschool de Surinaamse toko… overal in de wijk. Daar gaan we het gesprek aan, waarbij we zoeken naar een mogelijke verbinding. Met de kinderen uit de hoogste klassen van de basisscholen praten we over duurzame onderwerpen en zullen we met elkaar activiteiten organiseren. Binnenkort gaan we in samenwerking met onze buren – een Turkse supermarkt – Turks koken. “Er is nog veel meer”, lacht Wirschell. “Zo hebben we goed contact met het wijkcomité Pendrecht. Zij staan voor de wijk, en zijn voor ons een belangrijke gesprekspartner. Tenslotte zoeken we actief naar kansen als het gaat om scholing en banen. Daarom organiseren we in maart een onderwijs- en banenmarkt. De energietransitie is immers ook een kans voor je carrière; hoe mooi zou het zijn als jij een opleiding of baan in je wijk vindt waarmee je het klimaat, je omgeving en jezelf helpt?”

Hobbels en lessen

De gemeente Rotterdam heeft voor alle wijken onderzocht wat het beste alternatief is voor aardgas. Voor Pendrecht is dit aansluiting op het bestaande Rotterdamse warmtenet. Logisch, want

Pendrecht ligt dichtbij de hoofdleiding van dit net. Wat betekent dit voor het aansluiten van de woningen? “De technische en financiële kant van dit project is best ingewikkeld, en zorgt geregeld voor verrassingen. Dat hoort erbij als je dingen voor het eerst doet.” Kun je een voorbeeld geven? “Voor eigenaar-bewoners geldt het normale btw-tarief: 21%. Voor isolatiematerialen is het tarief maar 9%, waarom hier niet? We moeten elkaar helpen om voorwaarden te scheppen die de warmtetransitie haalbaar maken voor bewoners en eigenaren, ook op landelijk niveau.”