Programmadirecteur Jos van Dalen: "We doen om van te leren"

27-08-2020
5920 keer bekeken

Ligt PAW op koers? Wat kan en/of moet beter? Na twee jaar Programma Aardgasvrije Wijken maakt programmadirecteur Jos van Dalen de balans op. Hij benadrukt het belang van gedegen kennis vergaren, van een stapsgewijze én verbindende aanpak en het belang om altijd bewoners centraal te stellen.

Ben je tevreden na de eerste twee jaar?

“In de proeftuinen zie ik enorm veel energie. We doen gaandeweg enorm waardevolle inzichten op, voor praktijk, beleid en politiek. De proeftuinen zijn écht goed bezig, gemeenten en hun stakeholders zijn duidelijk gecommitteerd aan de opgave. Ons doel is om te leren hoe je met een wijkgerichte aanpak de gebouwde omgeving aardgasvrij of aardgasvrij-ready kunt inrichten én opschalen. De afgelopen twee jaar hebben we gekeken hoe je dit leren optimaal kunt vormgeven. En dat kan nog beter. Vlak voor de zomer stuurden we een plan van aanpak voor een kwalitatieve en kwantitatieve monitoring en evaluatie naar de Tweede Kamer. Op dit moment vindt een tussentijdse evaluatie plaats, mede naar aanleiding van de bevindingen van de Algemene Rekenkamer. Ook die resultaten benutten we om te toetsen of het programma goed is ingericht. In 2022 volgt een grote evaluatie. Dan zijn we ruim drie jaar bezig en is het goed om te kijken waar we staan. Dat is ook het moment dat veel gemeenten gaan werken aan de wijkplannen, dus die kennis is dan hard nodig.”

Aan de optimale leerstructuur wordt dus gewerkt?

“Zeker. We mogen niet vergeten dat een programma als Aardgasvrije Wijken nieuw is. Dit is een vorm van stadsvernieuwing die niet eerder op zo’n schaal is aangepakt. Daardoor heb je ook voortdurend discussie over wat nu de beste aanpak is. Bij zo’n lerend programma moeten we onderzoeken wat werkt en ons realiseren dat we daarbij elke stap zorgvuldig moeten overwegen, verantwoorden en uitleggen. Deze aanloopperiode is nodig zodat alle gemeenten straks écht vaart kunnen maken. Dat verhaal over onze aanpak moeten en kunnen we steeds weer en steeds beter vertellen. Ons doel is niet Nederland zo snel mogelijk aardgasvrij maken, maar om op een gestructureerde manier met en van elkaar leren en ontdekken hoe we dat zo verstandig mogelijk doen. Uitgangspunt is en blijft een haalbare en betaalbare aanpak waarbij iedereen mee moet kunnen doen.”

Wat zijn de grootste hobbels tot nu toe?

“Wijken aardgasvrij maken, is gewoon heel ingewikkeld. Dat komt niet door een gebrek aan enthousiasme vanuit gemeenten. Dat blijkt bijvoorbeeld ook uit de 71 aanmeldingen voor de tweede ronde proeftuinen. Het is ook niet zo dat bewoners pertinent niet willen. Voor hen is de manier waarop je de energietransitie invult vooral belangrijk. Je moet antwoord kunnen bieden op hun vragen en onzekerheden: wat betekent dit voor mij? Krijg ik mijn huis warm? Kan ik dit wel betalen? Welke inbreng kan ik leveren? Dat is niet ‘even snel’ geregeld. De bijdrage van de rijksoverheid helpt nu om het betaalbaar te maken voor de bewoners in de proeftuinen. In een aantal proeftuinen wonen mensen met een relatief laag inkomen die andere zaken aan hun hoofd hebben. En door de toenemende stress en onzekerheid die het coronavirus brengt, is aardgasvrij nu zeker geen makkelijke boodschap.”

Is dat het belangrijkste inzicht tot nu toe: de bewoner centraal stellen?

“We zien in alle proeftuinen terugkomen dat je bewoners laagdrempelig moet bereiken, zo persoonlijk mogelijk. Logisch, want je komt tot achter de voordeur. Het moet van de mensen zelf worden. Het helpt vaak om in stappen te werken, ook omdat je misschien pas over tien jaar beschikking hebt over een duurzame warmtebron. Wel kun je alvast wijken aardgasvrij-ready maken. En zoek win-win mogelijkheden. Kijk voorbij de energietransitie en werk aan een wijkgerichte aanpak vanuit de verschillende opgaven die er spelen. Het uitgangspunt moet eigenlijk zijn dat een aardgasvrije wijk in meerdere opzichten een betere wijk wordt. Maar één ding staat voorop: we kunnen alleen leren door te doen.” 

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Cookie-instellingen