Esther Slegh (Goeree-Overflakkee): We gingen intensiever participeren dan gedacht

26-07-2021
3326 keer bekeken

Hoe betrek je inwoners bij zoiets ingewikkelds als een transitievisie warmte? De ene gemeente stelt deze eerst zelf op en gaat de ‘echte participatie’ doen bij de uitvoeringsplannen. Andere gemeenten, zoals Gouda en Goeree-Overflakkee, betrekken inwoners al vroegtijdig én gericht.

Lees hier ook het verhaal van Gouda.

Door: Vincent van Stipdonk

“In de voorbereiding realiseerden we ons al snel dat de inwonersstem cruciaal is,” vertelt Esther Slegh. Ze is Procesregisseur Duurzaamheid bij de gemeente Goeree-Overflakkee. “Samenwerken staat sowieso hoog in ons vaandel. En energiebeleid ligt vrij gevoelig op ons eiland. Dus ook hierbij wilden we graag met de inwoners optrekken.”

Meer onzekerheden dan gebruikelijk

Esther: “Dat vroeg om een andere manier van werken dan we gewend waren. We gingen intensiever participeren: opener en met meer onzekerheden dan gebruikelijk. We hebben veel geïnvesteerd in open gesprekken met bewoners. Dat kost tijd, maar we verwachten dan later sneller verder te komen. Het alternatief was om snel een plan op te stellen waarop we later vastlopen.”

We gingen intensiever participeren dan gedacht

De gemeente had niet de capaciteit om meteen in alle 14 dorpen intensief aan de slag te gaan. Daarom is gekeken welke dorpen daarvoor open staan en waar koppelkansen waren met ander beleid. Zo zijn vijf dorpen geselecteerd: Sommelsdijk, Oude Tonge, Stad aan “t Haringvliet, Stellendam en Ooltgensplaat. Esther: “Die vijf omvatten 40% van de onze bebouwde omgeving. Ons doel is 21% van het gas in 2030, dus dan hebben we een marge.”

“Per dorp zorgden we voor een projectleider die het proces faciliteert, afspraken plant, mensen belt et cetera. Die benaderde eerst de bekende dorpsbewoners zoals de dorpsraden, ondernemers en schoolbesturen en vroeg: “Doe je mee? En wie moet ik nog meer spreken?” Zo ontstond overal een koplopersgroep die de inwoners van de dorpen vertegenwoordigt.”

Samen verantwoordelijk

Klimaatlogo Goeree-OverflakkeeEsther: “Begin 2020 was de eerste grote bijeenkomst, in Stellendam. Het hele dorp was uitgenodigd en dat leverde mooie gesprekken op. Maar toen kwam corona en moest dat verder digitaal. Maar de basis was gelegd. In elke kern konden we na verloop van tijd verder praten met een koplopersgroep. We vragen simpelweg: “Wat moet er in een klimaatplan voor jullie dorp?”. En dan vragen we: hoe wil je dat maken, welke rol wil je en hoe kunnen wij helpen? Wij presenteren zo min mogelijk, want dat slaat de discussie dood.”

Wij presenteren zo min mogelijk

“De steun die ze vragen, is heel vaak in lijn met wat we toch al moesten of wilden doen. Je hoeft als gemeente niet bang te zijn dat inwoners te veel verwachten. Maar blijf daarover in gesprek. Het is cruciaal dat die verwachtingen niet uiteen gaan lopen. Omdat we echt samen verantwoordelijk zijn, is het gemakkelijk om grenzen en kanttekeningen mee te geven.”

Elke kern heeft zijn eigen tempo en aanpak. Esther: “Een dorp ging breed in gesprek over het klimaat. Een ander dorp maakte eerst een concrete checklist met praktische verduurzamingsopties. Een koplopersgroep is heel actief en zit aan tafel bij energieleveranciers. Een andere koplopersgroep twijfelt over de techniek en vroeg aan ons daarvoor een voorstel. Weer een andere kern wil ingaan op biodiversiteit, die helpen wij aan de nodige expertise.”

Mandaat van de raad

De raad gaf mandaat voor deze aanpak, aldus Esther. “De raad stelde enkele harde kaders, zoals in 2030 energieneutraal en in 2050 klimaatadaptief. Die staan niet ter discussie in de gesprekken.”

De raad kan afwijken,
 als moet worden ingespeeld op bijzondere situaties

“Een ander kader is dat de regie bij de kernen ligt en dat 70% van de betrokkenen moet instemmen met een plan voor het aan de raad wordt voorgelegd. Wel staat expliciet in de TVW dat de raad kan afwijken van het afwegingsmodel als moet worden ingespeeld op bijzondere situaties.”

TVW in twee delen

Deel 1 van de TVW is in april 2021 vastgesteld. “Onze visie benoemt geen concrete resultaten per kern, of hoeveel huizen wanneer van het aardgas gaan en welke oplossing hoeveel oplevert,” vertelt Esther. “We beschrijven de algemene uitgangspunten en de waarden die we hanteren. Het is een kwalitatief document dat laat zien dat het een zoektocht is die we dit samen ondernemen.”

Deel 2 volgt dit najaar. Dat wordt een uitwerking van de procesaanpak. Esther: “Daarin worden de kernen genoemd waar we eerst aan de slag kunnen - inclusief de technische mogelijkheden - en hoe we dat als gemeente ondersteunen. Ook dat is nog vrij breed en algemeen.”

Het Klimaatakkoord knelt

Hoewel de doelen uit het Klimaatakkoord prima zijn, knellen de afspraken daarin nogal: “We moeten én eind dit jaar doelstellingen en een planning opleveren van wat we wanneer gaan doen en bereiken. En we willen daarbij uiteraard onze bewoners betrekken. Dat valt niet zomaar te combineren. Er zijn nog veel onzekerheden en soms weerstand. Als we nu zo’n gekwantificeerd stuk zouden opstellen, is dat het einde van alle inwonersbetrokkenheid. De verplichting om dit jaar een TVW vast te stellen helpt wel om de voortgang intern te borgen.”

Als de tijd rijp is, maken we samen een concreet plan

“Samen met de koplopers maken we een schetsontwerp, dat we dan breed bespreken in het dorp. Als de koplopers laten zien dat het goed gaat, haken de andere bewoners waarschijnlijk ook snel aan en maken we - als de tijd rijp is - samen een concreet plan. Het zijn hechte gemeenschappen. Daardoor is er, als je het goed aanpakt, snel breed draagvlak. We doen het echt samen. Per dorp in een passend tempo en passende aanpak. Hoe precies? Geen idee. Dat ontdekken we samen. En dat maakt het leuk!”

Meer weten?

Wil je meer weten over hoe je komt tot een goede transitievisie warmte? Zie het stappenplan transitievisie warmte of bekijk het webinar transitievisie warmte over gemeentelijke ervaringen bij het opstellen van een TVW. Wil je nagaan welke (regie)rol de gemeente daarbij kan nemen? Zie daarvoor het afwegingskader regierol

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Cookie-instellingen