Hoe betrek je buurtbewoners bij je warmte-initiatief? Geleerde lessen uit de Benedenbuurt Wageningen

21-10-2020
6426 keer bekeken

Om een volledig functionerend warmtenet in een wijk te realiseren, is het belangrijk dat de hele buurt achter het initiatief staat. In dit artikel lees je hoe de Benedenbuurt in Wageningen dit voor elkaar kreeg.

Begin met het organiseren van een buurtbijeenkomst

Gelegen op een heuvel in Oost-Wageningen bevindt zich de Benedenbuurt: een groene, ruim opgezette wijk waar enkele groene, ruimdenkende bewoners een initiatief zijn gestart om de buurt van het gas af te krijgen. Het start in 2016 als deelnemers van het HIER klimaatstraatfeest horen dat de riolering aan vervanging toe is. Een van hen, Wanka Lelieveld, stelt voor om dan maar gelijk een duurzaam warmtenet aan te leggen. De anderen zijn enthousiast. Maar voordat het idee uit kan groeien tot een volledig functioneel warmtenet, zal nagenoeg de hele buurt achter het initiatief moeten staan.

Voordat de wijk officieel wordt ingelicht, vindt er in 2017 een haalbaarheidsstudie plaats. De resultaten zijn positief: een warmtenet lijkt haalbaar.

Datzelfde jaar organiseren de initiatiefnemers een buurtbijeenkomst waar zo’n 100 man op afkomt. Dat blijkt een succes; veel bewoners sluiten zich naderhand aan. Een deel neemt zitting in een werkgroep om mee te denken over het plan van aanpak. De coöperatie Warmtenet Oost Wageningen (WoW) wordt opgericht.

Communiceer laagdrempelig

Om het initiatief verder te laten groeien, richt de coöperatie zich op communicatie. Robert-Jan Geerts, mede-initiatiefnemer, geeft startende warmte-initiatieven als advies mee: “Verstop je niet, maar ga zoveel mogelijk het gesprek aan. Iedereen die ook maar enigszins geïnteresseerd is, moet de kans krijgen om betrokken te raken. Houd de communicatie laagdrempelig.” WoW zet de volgende middelen in:

  • Huis-aan-huis nieuwsbrief
    Elke 2-3 maanden valt er bij alle bewoners een nieuwsbrief op de mat. Geerts: “Die houden we zo eenvoudig mogelijk – hij moet tot de kern van het initiatief komen en ook te begrijpen zijn als je vorige nieuwsbrieven niet hebt gelezen.” 
  • E-maillijst
    Bewoners kunnen zich inschrijven voor digitale nieuwsberichten, bedoeld voor mensen die het project wat meer volgen en over achtergrondkennis beschikken. Ook lastige en meer gedetailleerde zaken worden besproken. Langs deze weg worden veel updates en oproepen gedaan.
  • Buurtpagina
    De duurzaamheidswebsite van Wageningen heeft een speciale pagina over de Benedenbuurt. Deze introduceert de coöperatie en houdt bij wat er in de media over het project wordt geschreven. De duurzaamheidswebsite is eigendom van de gemeente. “Ze ondersteunen ons, en dat is prettig,” zegt Geerts. “Naast dat we gebruik mogen maken van hun website, heeft hun communicatietak ons geholpen met de inhoud en opmaak van onze eerste nieuwsbrieven.”
  • Eigen website
    Om het project zichtbaarder te maken en meer een eigen identiteit te geven, komt er een eigen website. Dit wordt de uitvalsbasis voor alle betrokkenen en geïnteresseerden.
  • Gesprekken op straat
    Mensen kennen inmiddels de gezichten van het initiatief. Geerts: “We worden regelmatig op straat aangesproken door buurtbewoners. We gaan dan graag het gesprek aan en vertellen over de stand van zaken. Die gesprekken zijn doorgaans heel positief.” 

Bied belangstellenden de kans om zich aan te sluiten en maak waar mogelijk gebruik van subsidie

Door belangstellenden met laagdrempelige communicatie de kans te geven om mee te doen, groeit het initiatief in rap tempo. In 2018, twee jaar nadat het idee voor een warmtenet ontstaat, zet 44% van de buurtbewoners al een handtekening onder het plan. De Benedenbuurt wordt geselecteerd als proeftuin door het ministerie van Binnenlandse Zaken en ontvangt subsidie.

Geerts: “We wilden laten zien dat het initiatief breed gedragen wordt in onze wijk. Door met de nieuwsbrief ondersteuningsverklaringen mee te sturen, een buurtbijeenkomst te organiseren en langs de deuren te gaan, hebben we genoeg handtekeningen kunnen ophalen voor de subsidieaanvraag.”

De Benedenbuurt in Wageningen. Foto: Lokale Energie Monitor 2018.

Span je in om ook afwachtende mensen mee te krijgen

Met een draagvlak van 44% is de coöperatie goed op weg, maar een warmtenet in de wijk is pas rendabel als tussen de 80 en 90% van de woningen meedoet. Daar is meer voor nodig dan het betrekken van belangstellenden; ook de meer afwachtende mensen moeten overstag. Een flinke uitdaging.

Geerts: “We gaan nu actief op zoek naar mensen die nog niet staan te springen. Om te leren wat ze tegenhoudt en hoe we het beste ook hún wensen en zorgen mee kunnen nemen.”  

Pas op voor misinformatie

Veel van de terughoudendheid blijkt gebaseerd op misinformatie. Zo zijn er huurders die niet weten dat ook zij vrij zijn om mee te doen. Of mensen die denken dat een warmtenet ten koste gaat van hun wooncomfort. Daarnaast gaan er verhalen rond van hoge kosten bij warmtenetten in andere gemeenten. 

Geerts: “Door te benadrukken dat we het allemaal belangrijk vinden dat het straks comfortabel en betaalbaar blijft, en dat iedereen zelf kiest of ze wel of niet meedoen, wordt het al snel een prettiger gesprek. Overigens leren we veel van die gesprekken. Zo hadden we bedacht dat de warmte-afleverset bij bepaalde huizen in de kelder geplaatst kan worden, totdat we leerden dat sommigen daar een wijnkelder van hadden gemaakt die koel moet blijven. Daar hadden we niet aan gedacht!”

Bedenk manieren om ook ongeïnteresseerde bewoners te betrekken

Tenslotte zijn er bewoners die tegen het warmtenet zijn, maar niets van zich laten horen. “We hopen dat deze mensen op den duur toch naar buiten komen, zodat we van gedachten kunnen wisselen,” aldus Geerts. Hij noemt ook de kwestie van de 18 VVE’s aan de rand van de wijk. “Hier wonen veel starters die niet verwachten lang in de Benedenbuurt te blijven wonen en minder bezig zijn met de (aardgasvrije) toekomst van hun woning. Daarnaast is het een hele uitdaging om alle benodigde techniek in deze kleine woningen te krijgen.”

WoW wil aan de hand van een voorbeeldwoning laten zien wat de mogelijkheden zijn, zodat het plan ook bij deze mensen wat meer kan gaan leven. 

Kom met een sterk aanbod

Wat uiteindelijk de doorslag moet geven, is een sterk aanbod. Mede dankzij de subsidie en de coöperatieve structuur, hoopt WoW straks een aanbod te kunnen doen dat vergelijkbaar is met de huidige verwarmingskosten. Daarbij is het belangrijk om scherp in beeld te krijgen wat er bij bewoners achter de voordeur moet veranderen en hoeveel dit gaat kosten.

Ook hoopt de coöperatie op meer duidelijkheid over de toekomst van het gasnet in de wijk. Als deze binnen afzienbare tijd verdwijnt, is dat extra stimulans voor mensen om vroegtijdig en voordelig over te stappen. 

Wees geduldig en volhardend

Voor nu zijn de initiatiefnemers nog vaak buiten de deur te vinden, waar zij met onvermoeibaar enthousiasme het gesprek blijven aangaan. Geerts: “We hebben ervaren dat een grote groep mensen zich wel realiseert dat er iets moet gebeuren, maar geen tijd of zin heeft zelf bezig te zijn met de warmtetransitie. Deze mensen vinden het maar wat fijn dat ze op deze manier deels ontzorgd worden en gebruik kunnen maken van het werk van hun buren.”

Geerts benadrukt dat een initiatief de tijd moet krijgen om te groeien: “Bewoners haken op hun eigen tempo aan. Geef ze de kans om eerst drie keer nee te zeggen en pas de vierde keer in te stappen.”

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Cookie-instellingen