Jongeren uit krachtwijk op pad als energiecoach

01-05-2020
4617 keer bekeken

Hoe krijg je draagvlak voor de energietransitie in wijken met een sociaaleconomische achterstand? In Arnhem lukte het groepen jongeren met het project 10x10. Nabil el Malki: "Het zijn kleine stapjes, maar mensen worden zich bewuster van hun rol in de energietransitie en wat ze zelf kunnen doen."

Het idee van een olievlek of een kettingbrief, daarop is 10x10 gebaseerd. In de twee Arnhemse wijken Presikhaaf en Malburgen gingen 10 jongeren elk met 10 gezinnen in gesprek over energie besparen en woningisolatie. De in totaal 20 jongeren wonen zelf in de wijken en kennen de taal en de mores van de wijken van binnenuit. Een gouden greep, zo blijkt. Onbekenden zouden geen voet aan de grond krijgen door culturele- en taalbarrières. Wat ook hielp is dat ze op pad gingen met een vragenlijst en een goodiebag met kleine maatregelen zoals een ledlamp, een stekkerdoos en een lijst met 24 concrete bespaartips.

De in totaal 20 jongeren wonen zelf in de wijken en kennen de taal en de mores van de wijken van binnenuit.

Het project 10x10 is bedacht door Empowering Nisa en Presikhaaf University. Dit zijn organisaties die in de wijken Presikhaaf en Malburgen activiteiten organiseren zoals huiswerkbegeleiding, wijkdiners en sporttoernooien. De activiteiten zijn erop gericht jongeren te versterken en met elkaar te verbinden, en daarmee de gemeenschapszin in de wijken. Nabil el Malki, één van de trekkers van het project, vertelt erover.

Hoe kwamen jullie op het idee van 10x10?

De provincie Gelderland nodigde onze organisaties uit voor een conferentie over de energietransitie. Daarin stond de vraag centraal hoe we iedereen zouden kunnen bereiken en betrekken, ook jongeren en mensen met verschillende etnische achtergronden. De aanname was dat deze mensen bezig zijn met overleven en dat de energietransitie ver van hen af staat. Empowering Nisa en Presikhaaf University hebben netwerken in deze wijken. Wij hebben de jongeren die we kennen van bijvoorbeeld de huiswerkbegeleiding en de sporttoernooien gevraagd of ze een rol als energiecoach wilden. Het zijn veelal jongeren die als vrijwilliger bij Presikhaaf en Empowering Nisa actief zijn. Het project draagt bij aan hun ontwikkeling en aan het bereiken van de bewoners van Malburgen en Presikhaaf. De jongeren verdiepen zich in een interessant onderwerp en ze doen ervaring op als onderzoeker.

De aanname was dat deze mensen bezig zijn met overleven en dat de energietransitie ver van hen af staat.

Waarom 10x10 jongeren?

We dachten aan een olievlek. Als in beide wijken 10 jongeren op pad gaan naar 10 gezinnen bereik je in totaal 200 mensen, die mensen gaan er mogelijk zelf weer over praten met anderen die ze kennen. De jongeren gingen op bezoek bij gezinnen die ze al kenden.

Hoe ging dat er in de praktijk aan toe?

Het was spannend. Onze jongeren kennen de wijk heel goed, ze hebben het krediet en het vertrouwen om gesprekken te kunnen aangaan. Wij hebben hen gecoacht in gesprekstechnieken. Het ging niet meteen over energie, maar eerst over sociale onderwerpen, zoals hoe het gaat met de kinderen op school of op het werk. De jongeren die meededen kennen de omstandigheden  waarin de mensen in deze twee wijken leven omdat ze hier zijn opgegroeid. Zo hebben zij ingangen bij de gezinnen die een willekeurige onderzoeker niet heeft.

Zo hebben zij ingangen bij de gezinnen die een willekeurige onderzoeker niet heeft.

Hoe breng je het gesprek dan op energie?

De jongeren hebben een handleiding en een vragenlijst om te gebruiken maar ze brengen ook een tasje mee met daarin cadeautjes, zoals een tochtstrip en een ledlamp. Ze gaan met de bewoners in gesprek over energie, woonlasten en mogelijke zorgen ten aanzien van hun woonsituatie. Daarna laten ze zien dat ze ook zijn gekomen om te adviseren. Het is een groot voordeel dat de jongeren vaak dezelfde etnische achtergrond hebben als de mensen in de wijk en dezelfde taal spreken. Veel jongeren zeggen dat het anders nooit was gelukt.

Wat is het belangrijkste inzicht dat dit project heeft opgeleverd?

Deze wijken worden gezien als probleemwijken, maar als je met bewoners samen aan de slag gaat, is er heel veel mogelijk. De jongeren kennen de culturele aspecten en de omgangsvormen, dat verrijkt enorm. Wij hebben met 20 jongeren bereikt dat in 200 gezinnen het energiebewustzijn is vergroot. Het zijn kleine stapjes, maar mensen zijn bewuster gemaakt van hun eigen rol en wat ze zelf kunnen doen, bijvoorbeeld minder lang onder de douche staan. Veel mensen beseffen niet hoeveel invloed ze hebben op de hoogte van hun energierekening, ook in een sociale huurwoning. Terwijl de financiën juist zo belangrijk zijn voor de mensen in onze wijken.

Hoe zijn de provincie Gelderland en de gemeente Arnhem bij dit project betrokken?

De provincie Gelderland heeft het Gelders Energieakkoord gesloten, gericht op het stapsgewijs afkoppelen van het aardgas en het toewerken naar een andere warmtevoorziening. Presikhaaf University kreeg een uitnodiging om mee te denken over hoe je het draagvlak voor de energietransitie kunt vergroten, en er zoveel mogelijk mensen bij kunt betrekken. De provincie heeft 10x10 gefinancierd. Dit past in het provinciale project Wijk van de Toekomst waarmee de provincie initiatieven in wijken stimuleert. Op 13 februari hield de provincie een conferentie over de Wijk van de Toekomst waarbij ideeën voor de energietransitie centraal stonden. Een belangrijke vraag daarbij was hoe de provincie wijkinitiatieven goed kunnen helpen. Een van de lessen is dat de transitie betaalbaar moet zijn, zodat iedereen kan meedoen. Het project 10x10 werd naar voren gehaald als goed voorbeeld. Om de energietransitie in alle wijken op gang te brengen is laagdrempelig contact met inwoners belangrijk. De gemeente Arnhem heeft 10x10 ondersteund door het financieren van de pakketjes met energiecadeaus en de lijsten met concrete bespaartips.

Een van de lessen is dat de transitie betaalbaar moet zijn, zodat iedereen kan meedoen. Het project 10x10 werd naar voren gehaald als goed voorbeeld.

Wat zijn de voordelen en de nadelen van het werken met jongeren?

Het voordeel is dat dit project de jongeren helpt in hun ontwikkeling. Ze doen kennis op, leren gesprekstechnieken en ze voelen dat hun inzet belangrijk is omdat juist zij de wijk en de mensen kennen. Deze 20 jongeren hebben we ook gekoppeld aan mensen met een goed netwerk zoals directeuren en bestuurders. De bestuurders bieden de jongeren een netwerk en omgekeerd krijgen zij de mogelijkheid in de leefwereld van de jongeren te stappen. Praktisch gesproken houdt dit in dat de jongere een dagdeel meeloopt met de bestuurder en de bestuurder een dagdeel met de jongere. Het nadeel van werken met jongeren is dat ze snel verveeld zijn. Na tien gesprekken vonden ze het echt wel genoeg.

De bestuurders bieden de jongeren een netwerk en omgekeerd krijgen zij de mogelijkheid in de leefwereld van de jongeren te stappen.

Wat is jouw belangrijkste boodschap voor gemeenten?

Twee dingen. Ga het eerste aan de slag in kwetsbare wijken en doe het samen met de bewoners. Het tweede is dat je heel weinig jongeren ziet bij bijeenkomsten over de energietransitie, maar zij zijn wel de toekomstige bewoners van al die wijken. Je kunt jongeren bij de energietransitie  betrekken door ze in de wijken in gesprek te laten gaan, dit helpt hun ontwikkeling en de energietransitie als het landelijk op grotere schaal gebeurt.

Hoe gaat het nu verder?

Het project 10x10 is nu afgerond. We denken nu met de gemeente Arnhem na over hoe we meer jongeren kunnen betrekken in andere wijken. Over een vervolg in de wijken Presikhaaf en Malburgen denken we ook nog na. Hopelijk gaan ook andere gemeenten op deze manier aan het werk, zo kan de olievlek zich uitbreiden.


Esma Kuyurcak (18) is een van de energieambassadeurs van het project. Ze is vrijwillig huiswerkbegeleider bij Presikhaaf University en raakte zo bij het project betrokken. Ze is dit jaar geslaagd voor het VWO en ze gaat komend jaar HBO Rechten studeren. ‘Mensen willen graag meedoen, maar ze hebben een steuntje in de rug nodig.’

Esma, hoe ben je energieambassadeur geworden?

Presikhaaf University vroeg mij mee te gaan naar de avond van de provincie en iets te vertellen over Presikhaaf en Malburgen. Ik vond het spannend, ik wist weinig over energie. Toen ik de microfoon kreeg, heb ik verteld dat de mensen in onze wijken niet bezig zijn met energie. Ze denken dat het voor de rijken is die in Tesla’s rijden en die geld hebben voor zonnepanelen. Op de informatieavonden voelen zij zich niet zo thuis. Na die avond kwam het idee om met jongere energieambassadeurs te gaan werken en hebben ze mij gevraagd om mee te doen.

Toen ik de microfoon kreeg, heb ik verteld dat de mensen in onze wijken niet bezig zijn met energie. Ze denken dat het voor de rijken is die in Tesla’s rijden en die geld hebben voor zonnepanelen.

Hoe ging dat bij de mensen thuis?

Wat ik had verwacht, kwam uit. Mensen denken allemaal aan zonnepanelen, maar ik had die 24 kleine bespaartips bij me. Met alleen korter douchen kun je al veel geld bezuinigen, en als je die andere dingen ook doet, houd je genoeg geld over voor twee of drie keer uit eten. Dat kunnen mensen in deze buurten normaal niet betalen.

Hoe reageerden mensen?

Het was prettig om met alleen bekende mensen af te spreken, zo hoefden zij geen onbekende mensen te ontvangen. Zelf ben ik vooral bij de moeders van vriendinnen geweest. Zo kunnen mensen zichzelf zijn en ik spreek de Turkse taal. Het gesprek over de 24 tips liep overal heel goed, het is mooi om te zien dat mensen beseffen dat ze geld kunnen besparen. Ook de artikelen uit de goodiebag, zoals een douchetimer en een tochtstrip waren een succes. Mensen vonden het leuk om die te krijgen.

Heb je het idee dat mensen het op hun beurt weer bespreken met anderen?

Ja, dat denk ik wel. Ik ben door verschillende buren in mijn straat aangesproken van waarom ik niet bij hen was geweest. Als ik dan vroeg of ze meer informatie wilden, zeiden ze: wel als het via jou gaat. Bij gesprekken waar geld aan te pas komt, is vertrouwen belangrijk. Als er een vreemde aan de deur komt, zijn ze bang voor oplichting. Ik weet dat omdat ik zelf uit net zo’n gezin kom.

Ik ben door verschillende buren in mijn straat aangesproken van waarom ik niet bij hen was geweest. Als ik dan vroeg of ze meer informatie wilden, zeiden ze: wel als het via jou gaat.

Krijgt 10x10 voor jou een vervolg?

Ik hoorde dat de gemeente gaat werken met energiecoaches, ik zou het leuk vinden als bijbaan. Door de gesprekken ben ik net als de andere jongeren veel bewuster met energie bezig. Door de cursus die we allemaal hebben gehad, begon de winst van het project al voordat we goed en wel begonnen waren.  


Meer weten?

Lees voor meer informatie over het project 10x10 de rapportage.

Bekijk de rapportage

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Cookie-instellingen