Proeftuin uitgelicht: Van der Pekbuurt, Amsterdam

30-01-2020
22751 keer bekeken
Ronde 1
Gemeente Amsterdam
Wijk/dorp Van der Pekbuurt
Provincie Noord-Holland
Omvang gemeente Groot
Bouwperiode wijk Voor 1945

 

Klik op 'Lees meer' voor de rest van de tabel.


Wijk typologie Vooroorlogs bouwblok
Typologie woningen Rijwoningen
Doel: aardgasvrij of aardgasvrij-ready Aardgasvrij
Technische oplossing MT-warmtenet (ca. 70⁰C) met MT-bron
Individueel/collectief Collectief
Bron voor de technische oplossing Restwarmte uit afvalverbranding
Toelichting technische oplossing MT-warmtenet (70⁰C) o.b.v. restwarmte van de AVI Amsterdam.
Energiebesparende en verduurzamende maatregelen  Kierdichting, gevel/spouwmuurisolatie, dakisolatie, vloer/bodemisolatie, HR-glas, ventilatie, elektrische kookvoorziening (ook afhankelijk van maatwerkadvies).

Aantal woningen

827

Aantal koopwoningen 58
Aantal huurwoningen (woningcorporaties  + particulier) 769 (769 + 0)
Aantal utiliteitsgebouwen ?
Gebruiksfuncties utiliteitsgebouwen Kantoor, winkel, gezondheidszorg, logies, onderwijs, sport, anders (kunstfunctie)
Totaal aantal gebouwen 
(woningen en utiliteitsgebouwen)
827
Partners in de proeftuin Woningcorporatie Ymere, huurdersvereninging Van der Pek, Stichting !WOON
Bewonersinitiatief (ja/nee) Nee
Start: 2018/2020/2022 2018
Toegekende rijksbijdrage (€)  6.050.000
Rijksbijdrage per woningequivalent (€)  ?
Eigen bijdrage bewoners Ja
Wijze van betaalbaar houden (naast Rijksbijdrage) Voor huurders een betaalbaar geachte stijging in de huurprijs + deels betaald door woningcorporatie, voor particuliere eigenaren een betaalbaar geachte eigen bijdrage + gebruikmaking van andere subsidies.
Businesscase definitief Nee
Aanbod gedaan aan (deel) bewoners Nee
Uitvoering gestart Ja
Aantal aardgasvrij-ready gemaakte woningen resp. gebouwen 350/12
Aantal aardgasvrij gemaakte woningen resp. gebouwen 85/0
Naar verwachting gereed 2030

In 27 proeftuinen wordt gewerkt aan het aardgasvrij maken van een woonwijk. Hoe pak je dat aan, een wijk aardgasvrij maken? In de rubriek ‘proeftuin uitgelicht’ gaan we op zoek naar het antwoord.

Amsterdamse proeftuin: welke rol willen en kunnen bewoners spelen?

De toekomst van Nederland is aardgasvrij. In de eerste 27 proeftuinen zoeken we naar scenario’s om dit doel te halen. In de van der Pekbuurt in Amsterdam-Noord is een bijzondere samenwerking tussen de bewoners en de gemeente ontstaan. Marja Visser is als regisseur Aardgasvrij vanuit de gemeente betrokken: “Ik heb nog nooit zo intensief bij mensen aan de keukentafel gezeten om te praten over wat zij belangrijk vinden aan de energietransitie, en hoe ze leven in de wijk. Ik zie nieuwe netwerken ontstaan tussen bewoners. Dat is belangrijk want de energietransitie kan alleen slagen als er draagvlak bij bewoners is. De uitdaging is om in de komende jaren het tempo van het aantal aardgasvrije woningen op te schroeven zonder dat dit ten koste gaat van de rol die bewoners daarbij willen en kunnen spelen”.

City Deal

Amsterdam sloot in 2017 samen met woningcorporaties, netbeheerders en warmtebedrijven de City Deal “Naar een stad zonder aardgas”. Hierin staat dat voor het realiseren van een “betaalbare en duurzame stedelijke warmtevoorziening” samenwerking essentieel is, en dat ”bewoners een rol hebben en krijgen bij de afweging in de verduurzaming van [..] hun woningen en wijken”. De gemeente heeft als beleid dat de alternatieve warmtevoorziening open, betaalbaar en duurzaam moet zijn. Woningcorporatie Ymere is één van de corporaties die haar handtekening onder de City Deal heeft gezet. In de van der Pekbuurt is de corporatie al bezig met het verduurzamen van haar bezit; zes blokken woningen worden ingrijpend gerenoveerd, voorzien van isolatie en aangesloten op een warmtenet. De cv-ketels worden vervangen door een warmteset die de warmte en warm tapwater in de woning levert.

Start proeftuin

Tegelijkertijd is de gemeente gestart met het plan om alle 2500 woningen in de van der Pekbuurt aardgasvrij te maken. Marja Visser: “doordat Ymere al begonnen was met het aardgasvrij maken van de eerste 240 woningen, kwam de van der Pekbuurt in aanmerking voor de proeftuinsubsidie van BZK.

Onafhankelijk onderzoek met de buurt

De regisseur vervolgt: “de kennis uit de renovatie en aardgasvrij maken van de eerste 240 woningen is in eerste instantie als basis gebruikt voor planvorming voor de rest van de buurt. Ondertussen reageerden bewoners uit de wijk kritisch: hoe zijn gemeente en Ymere tot hun plan gekomen? Hebben de bewoners er ook iets over te zeggen?” Relevante vragen die om een antwoord vroegen. “Een groep bewoners heeft toen duidelijk laten weten dat zij zich niet gehoord voelden. Ook stelden ze vraagtekens bij de duurzaamheid van de gekozen oplossing.” De reactie van de gemeente blijkt een keerpunt in het proces. Marja Visser: “de gemeente heef gezegd ‘wij trekken ons deze kritiek aan’. Wij hebben een informatieavond georganiseerd, waar de wethouder ook aanwezig was.” Daar kwamen honderd betrokken bewoners op af. Marja Visser: “de afstand tussen de bewoners en gemeente was op dat moment groot [houdt handen ver uit elkaar]. Naar aanleiding van die avond hebben we voorgesteld om gezamenlijk een onafhankelijk onderzoek te doen naar verschillende warmteoplossingen.”

Hoe heeft de gemeente Amsterdam dit aangepakt? “Er is een groep bewoners samengesteld met een netwerk in de buurt. De groep bestond uit huurders van verschillende woningcorporaties, appartementseigenaren uit VvE’s en eigenaar/bewoners. De bewoners hebben we benaderd met de vraag of ze op persoonlijke titel, als wijkbewoner, een rol willen spelen in het onderzoek. 100% zei ja.” Dat is bijzonder. “Ja, dat is het zeker. In de gesprekken die ik het afgelopen jaar in deze buurt heb gevoerd, ontmoet ik als eerste de mensen voor wie het klimaat belangrijk is. Deze mensen voelen zich  verbonden met elkaar en zetten zich in voor de sociale cohesie in de wijk.”

“Onder leiding van een onafhankelijk voorzitter is toen samen het onderzoek opgezet. In de loop van dat proces merkte ik dat de relatie tussen de bewoners en de gemeente in beweging kwam. We hebben samen bureaus uitgezocht om offertes aan te vragen, en een keuze gemaakt voor een partij die de haalbaarheid van verschillende opties ging onderzoeken. Het proces is nu in de afrondende fase.” En de afstand tussen de bewoners en de gemeente? Marja Visser lacht. “Die is een stuk kleiner geworden [de regisseur houdt haar handen tien centimeter uit elkaar]. Er is meer vertrouwen gekomen, en we hebben intensief met elkaar gediscussieerd. Daardoor is er meer inzicht gekomen in de complexheid van het vraagstuk.”

Bewoners zoeken elkaar op

Naast de van der Pekbuurt is de gemeente Amsterdam in 24 andere wijken bezig met aardgasvrije projecten. Worden de lessen uit deze proeftuin gedeeld? Marja Visser: “Elke wijk is anders; er zijn ook wijken waar in plaats van de gemeente de bewoners het initiatief nemen. De gemeente is dan meer volgend.

De van der Pekbuurt is misschien uniek in de manier waarop bewoners bij het proces zijn betrokken. Je ziet dat de aardgasvrij opgave ook een sociale component heeft, het zorgt voor verbinding. Ik heb de stappen in de van der Pekbuurt niet in mijn eentje gezet, maar met m’n collega’s van het Programmateam Aardgasvrij. We spreken elkaar vaak en delen dan ervaringen en kennis.” En de bewoners? “Wij zien dat bewoners van verschillende wijken met elkaar in contact komen, met het aardgasvrij maken van hun wijk als aanleiding. Dit is online en via social media, maar ook in vorm van ontmoetingen.

Afbeeldingen

Cookie-instellingen