Proeftuin uitgelicht: Loppersum

20-09-2019
40319 keer bekeken

Blijf op de hoogte

Op de hoogte blijven van het nieuws op deze pagina? Log in of maak een account aan. Klik op de knop 'VOLGEN' bovenaan deze pagina. Dan krijg je bericht als er iets op deze pagina wijzigt. 
 

Ik wil een account

 

In 27 proeftuinen wordt gewerkt aan het aardgasvrij maken van een woonwijk. Tussen 2018 en 2022 wordt door het hele land ervaring opgedaan. Hoe pak je dat aan, een wijk aardgasvrij maken? In de rubriek ‘proeftuin uitgelicht’ gaan we op zoek naar het antwoord.

Unieke proeftuin

“De afgelopen maanden heb ik 55 huisbezoeken gedaan in het kader van de proeftuin. De verhalen van de bewoners en hun huizen zijn een hoogtepunt in mijn werkende leven.” Aan het woord is Willy Jansen, projectleider duurzaamheid en energietransitie bij de gemeente Loppersum. “Ik denk dat wij een unieke proeftuin hebben”, vervolgt hij. “Als gemeente hebben wij te maken met een krimpende bevolking, en liggen we midden in het aardbevingsgebied. Misschien wel daarom hebben we onszelf als doel gesteld om in 2030 onafhankelijk te zijn van fossiele energie.”

Maatwerk

Loppersum is een bijzondere gemeente met 17 dorpskernen. De zee speelt hier een actieve rol; het is goed te zien dat de dorpen zijn ontstaan in de dynamiek van een getijdengebied. Wethouder Bé Schollema: “Veel van de huizen in de proeftuin maken onderdeel uit van een beschermd dorpsgezicht, en een aantal panden zijn een Rijksmonument.” Hij vervolgt: “Uniek aan onze proeftuin is het feit dat alle huizen uniek zijn – van ieder gebouw is er maar één. De transitie naar aardgasvrij is maatwerk, en gaat veel kennis en ervaring opleveren.”

Twee projecten

Welke aanpak hebben jullie gekozen? Jansen: “De proeftuin bestaat uit twee projecten. Er is een individuele stimuleringsmaatregel, maar ook een collectief warmtenet. Zo krijgen de bewoners advies en ondersteuning op maat, terwijl de gemeente werkt aan de technische infrastructuur om alle bewoners van warmte te voorzien.” Wethouder Schollema: “Wij vinden het belangrijk om Loppersum los te maken van fossiele energie. De proeftuin creëert de ruimte om dit te doen op een manier die bij de gemeente past.”

Aardgasvrij en minder energie verliezen

De individuele stimuleringsmaatregel begint met een bezoek van een onafhankelijke energieadviseur. De projectleider legt uit: “Die adviseur brengt de woning in kaart, en berekent vervolgens het energieverlies.” Wat moet ik me daarbij voorstellen? “Je brengt in kaart hoeveel kWh er per jaar nodig is om één vierkante meter gebruiksoppervlak te verwarmen. Hoe ouder een woning is hoe groter meestal het energieverlies.”, gaat Jansen verder. “Het doel van de proeftuin is om het verlies van vooroorlogse woningen met 50% terug te brengen en natuurlijk om de woningen aardgasvrij te maken. De bewoner krijgt een advies waarin de maatregelen die daarvoor nodig zijn helder worden uitgelegd en komt in aanmerking voor financiële hulp.”

Een eigen warmtenet

En het tweede project? “Dat is ons warmtenet”, vertelt de wethouder. “Daarmee gaan we 60 woningen, een kerkgebouw, het gemeentehuis en een hotel verwarmen. De warmte wordt opgewekt met zonnecollectoren die wordt opgeslagen in boilervaten en uiteindelijk via het warmtenet naar de aangesloten gebouwen wordt getransporteerd. In de winter komt daar een houtsnipperketel bij, gevoed met houtsnippers uit het snoeihout dat we binnen onze gemeente verzamelen.” Willy Jansen vult aan: “Het warmtenet is gepland in een buurt met vrijstaande, oudere woningen die vaak al jaren op versterkingsadviezen wachten naar aanleiding van aardbevingen. Door middel van het gemeentelijk warmtenet kunnen deze woningen die meestal nog niet vergaand verduurzaamd zijn toch aardgasvrij gemaakt worden.”

Samenwerking

“Ik kom als projectleider bij mensen thuis om de transitie te bespreken en we organiseren informatieavonden. Voor de Proeftuin werken we als gemeente actief samen met de lokale energiecoöperatie (LOPEC) en met het Buurkrachtteam Loppersum”, legt Jansen uit. “Daarin hebben we onze eigen aandachtsgebieden, maar we spreken elkaar ook regelmatig over de laatste stand van zaken, en dragen bij aan elkaars plannen.” Wethouder Schollema: “De energietransitie gaat alleen slagen wanneer je alles samen met je bewoners doet. Planvorming, maar ook onderzoek naar mogelijke rollen in de uitvoering. Uiteindelijk moeten de bewoners eigenaar zijn van de warmtevoorziening, niet de gemeente.”

Sociaal en organisch

Wat kunnen andere gemeenten van deze proeftuin leren? Willy Jansen: “In het proces op weg naar een aardgasvrije proeftuin leggen we niet alles vast. Bij elke stap proberen we ruimte te houden om samen te kijken naar wat de volgende stap gaat zijn. Zo doe je wat mogelijk is, niet alleen wat er achter de tekentafel is bedacht.” De wethouder is het hier mee eens, en vult aan: “Loppersum wil bewoners en de energietransitie dichter bij elkaar brengen in de Proeftuin. Dat doen we bijvoorbeeld door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een actieve rol te geven in het verwerken van snoeihout voor het Ketelhuis. De warmte van het dorp is daarmee in handen van de bewoners.”



Auteur: Willem Lauwers, Platform31

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Cookie-instellingen