Het buurthuis blijkt een geschikte plek om buurtbewoners te betrekken en activeren bij de energietransitie. En zo’n ontmoetingsplek kan direct ook een voorbeeldfunctie hebben, vergelijkbaar met een demowoning.

Host Erik Peekel zit aan tafel met:

• Marita Bon: coördinator community building bij Stichting Samenwonen-Samenleven.
• Kirsten van Muijden: projectleider ontzorgingsprogramma maatschappelijk vastgoed RVO.
• René Schellekens: adviseur programma aardgasvrije weken RVO, voor het thema verbinden van opgaven, participatie en communicatie.

Bijzonder buurthuis: Ru Paré in Amsterdam

Het buurthuis Ru Paré was eerst een basisschool, wat gebeurt er allemaal in het pand? Marita: “Het gaat om een verzamelplaats voor 25 maatschappelijke organisaties. Mensen uit de buurt kunnen  bewonersinitiatieven indienen. Vanuit de stichting zelf organiseren we programma’s rondom armoede, onderwijs en energie. Je kunt ook naar een voorstelling. En er is een hulpspreekuur waar bewoners vragen kunnen stellen. We krijgen nu bijvoorbeeld veel vragen over de hoge energierekening. Wij geven tips en advies”.

Hoe duurzaam is Ru Paré eigenlijk? Een jaar geleden zijn er 180 zonnepanelen op het dak aangelegd. Ook hebben bewoners hier zelf iets aan, want ze kunnen (een deel van de) zonnepanelen kopen. Dit wordt voornamelijk gedaan om bewoners te betrekken in de energietransitie. Het wordt ook steeds aantrekkelijker om hierin te investeren. Zo kunnen bewoners ook hun steentje bijdragen aan het buurthuis. “We hebben een voorbeeldrol om te laten zien hoe het kan. Zo zijn er vervolgplannen om een warmtepomp te installeren. En op een digitaal bord laten we zien hoe veel energie de zonnepanelen opwekken”, zegt Marita.

Succesfactor: blijf in verbinding

Vier jaar geleden was er een bijeenkomst in Ru Paré over de energietransitie voor de wijk. Bewoners wilden hun buurt verduurzamen. Niet alleen voor henzelf, maar ook voor de buurt. Vanuit daar is de energiecoöperatie Westerlicht ontstaan met tien initiatieven. De coöperatie fungeert nu als platform waarin de initiatieven aan elkaar gekoppeld worden. Er gebeurt heel veel. Succesfactor: blijven aanjagen, netwerk inzetten vanuit het buurthuis en praten met bewoners. Je moet het ook hebben van actiemomenten. Zoals de groene daken-actie, waarin meer groen kwam in de wijk en de lelijke daken van schuurtjes verdwenen door het aanleggen van sedum daken. 

Verschillende proeftuinen

“In veel proeftuinen zijn huiskamers ingericht. De ontmoetingsplek is belangrijk om bewoners te betrekken bij de energietransitie. Zo gaat het meer leven onder de bewoners. We maken de stappen naar een duurzame woning inzichtelijk”, zegt René.

We vroegen de kijkers en luisteraars van het webinar in welke mate de ontmoetingsplek bij hen een rol speelt. Maar liefst 46% liet weten dat de plek met een demo-functie een belangrijke rol speelt. Een fantastische score! Wat werkt er goed? Daar werd op gereageerd: maak de stappen inzichtelijk en zorg dat bewoners weten waar ze terecht kunnen. René haakt hier op in: “Belangrijk dat je een plek hebt waar mensen naar toe kunnen met vragen”. Ook Marita herkent dit. “Je bent als buurthuis altijd open, we willen laagdrempelig zijn.”

Nog een mooi voorbeeld van een ontmoetingsplek zijn de zes winter hotspotplekken in Dordrecht. Bewoners kunnen hier terecht als ze zelf de middelen niet hebben om hun woning warm te houden. Ook is er gratis koffie en thee. “En hier blijft het niet bij, we kijken hoe bewoners daar kunnen werken en sporten. In een paar hotspots worden ook maaltijden aangeboden voor € 2,50. Zinvol voor de komende maanden wanneer de temperaturen dalen”, zegt René.

Tips bij het opzetten van een wijkcentrum

Je hebt in principe niet veel nodig voor een ontmoetingsplek. Zet een container in de wijk met een koffiezetapparaat en een terras. Zo simpel kan het zijn. Maar je kan ook bij een supermarkt tenten neerzetten, of klapstoelen in de wijk. Of misschien is er wel een accommodatie waar je gebruik van kunt maken, zoals een (sport)school. Begin, kijk en luister. En wees enthousiast over de energietransitie in de wijk.

Hoe kan je ondersteuning krijgen bij het verduurzamen van je ontmoetingsplek? 

Kirsten: “Provincies ondersteunen eigenaren van maatschappelijke gebouwen. Denk aan zorginstellingen, buurthuizen, scholen, culturele instellingen of gemeenten tot 25.000 inwoners. Vanaf 1 januari 2023 geldt dit tot 50.000 inwoners. Tijdens het proces word je door een adviseur begeleid en ontzorgd. “We werken samen met provincies die goede connecties hebben met de regio en gemeenten, want we willen aansluiten op bestaande activiteiten. Dat is ook een succesfactor in het benaderen van de doelgroep. Het gaat twee kanten op. Een dorpshuis kan zich melden bij de provincie als ze interesse hebben en provincies benaderen organisaties die hiervoor in aanmerking komen”, zegt Kirsten. Interesse? Neem contact op met je provincie. Op de website van RVO zijn alle landingspagina’s verzameld.

We nemen als voorbeeld het dorpshuis “De Tille” in Witteveen. Een bijzonder traject in het ontzorgingsprogramma. Adviseurs namen deel aan een pilot met acht buurhuizen met erfgoed waarde. Iets complexer dus in de verduurzaming. De lessen die geleerd zijn, worden meegenomen voor toekomstige trajecten. Je hoeft het wiel niet zelf uit te vinden. Help elkaar. De adviseur geeft ook advies over het bekostigen van de maatregelen. Bijvoorbeeld eigen middelen of aanvullende subsidies. De adviseur weet de hazenpaadjes en komt met oplossingen die je zelf niet bedenkt.

Meer informatie

Benieuwd wat nog meer aan bod kwam in het webinar? Bekijk hier het webinar terug.