“Elk dorp in onze gemeente heeft een dorpsbelang, een vereniging of stichting van actieve dorpsbewoners. Zij zijn de spreekbuis voor inwoners en benoemen in een dorpsvisie de krachten en wensen van hun dorp. Super dat dit zo is georganiseerd. Maar daarmee zijn we er nog niet.” 

Aan het woord is Siemon van der Meulen, dorpencoördinator in Tytsjerksteradiel.

Siemon vormt een belangrijke schakel tussen de gemeente en de 17 dorpen. “Ik ben de Haarlemmerolie: als inwoners mij benaderen met problemen dan kijk ik in onze organisatie en zoek met mijn collega’s naar een oplossing. Ik ondersteun bijvoorbeeld ook de communicatie rond proeftuin Garyp (opent in een nieuw tabblad).”

Geen simpele vraag

Wat moet je weten voor je in een wijk begint? Dat is geen simpele vraag, vertelt Siemon: “Elke situatie is anders. Per keer kan andere informatie relevant zijn. Elk dorp kent zo zijn eigen sociale situatie. Dat is natuurlijk belangrijk om te weten. Maar minstens zo belangrijk is de energie die in een dorp zit.” 

Minstens zo belangrijk is de energie die in een wijk of dorp zit

In het dorp Noardburgum zijn dorpsbelangen, welzijnsinstelling KEaRN, een groep inwoners en de gemeente samen bezig met Buurkracht om het dorp nog mooier en leefbaarder te maken. Siemon: “Dat startte vanuit veel energie en enthousiasme, vanuit de inwoners. Actieve inwoners zijn goed ‘aanspreekpunt’ om andere inwoners te bereiken.”

Vroegtijdig in gesprek 

Maar wat doe je met een wijk waar de inwoners (nog) niet zoveel willen? Siemon adviseert dan gewoon open te gaan praten: “Kom niet te snel ter zake. Begin met luisteren: wat speelt er, wat vindt u belangrijk, wat merkt u van de gemeente? Soms volgt dan eerst wel wat negatieve kritiek, maar ook dat is waardevolle informatie.” 

Kom niet te snel ter zake

Er is meestal best wat cijfermateriaal beschikbaar over wijken, zoals leeftijd, opleiding, werkloosheid, leefbaarheid en veiligheid. Maar dat geeft maar een beperkt beeld, waarschuwt Siemon: “Zoek het niet alleen in de cijfers, ga ook verhalen ophalen. Probeer niet vanachter je bureau de wijk in kaart te brengen maar ga vroegtijdig langs.” Dan hoor je snel genoeg of er iets speelt waar je rekening mee moet houden. Dat kan van alles zijn, uiteenlopend van hangjongeren tot frustratie over voorzieningen die verdwijnen uit het dorp…

“Deel je afwegingen en aarzelingen, zodat bewoners kunnen meedenken. Dan worden ze niet overrompeld, maar meegenomen en mede-eigenaar van het proces. Ik zoek de meedenk-kracht: hoe maken we er samen het beste van?”

Deel je afwegingen en aarzelingen

Mensen die door de wijk bewegen

Wat als jouw gemeente geen officiële ingangen zoals de dorpsbelangen kent? Siemon: “Het gaat niet zozeer om functies, maar om de juiste mensen. Dat kunnen actieve inwoners zijn, zoals dorpsbelangen, maar ook collega-ambtenaren. We hebben ook contactambtenaren die regelmatig in de dorpen aanwezig zijn om laagdrempelig aanspreekbaar te zijn. Prima, maar soms kun je bij anderen nóg beter terecht voor wat speelt in het dorp, bijvoorbeeld een wijkagent of opbouwwerker. Het verschilt sterk wie je waar moet spreken.” 

Vraag: wie moet ik nog meer spreken om een beeld te krijgen van de wijk?

“Zoek de mensen op die letterlijk door de wijk bewegen. Dat zijn per definitie mensen die je weinig ziet op het gemeentehuis. Je vindt ze door gewoon rond te vragen: 'Wie moet ik nog meer spreken om een beeld te krijgen van de wijk?'"

Hans kan Sliedrecht-Oost haarscherp beschrijven. “Er zijn grofweg drie soorten woningen met drie verschillende soorten mensen: sociale-huurflats, ouderenwoningen en koopwoningen. Bij de koopwoningen heb ik nauwelijks werk. Ik ben het meest bezig met de huurders en de ouderen.”

Sliedrecht-Oost is een proeftuin voor Aardgasvrije Wijken. Hans hoorde dat via-via, maar weet er het fijne nog niet van. “Ik hoop het te horen als het vorm krijgt, want de bewoners komen straks bij mij met hun vragen. Die gemeenteambtenaren kennen ze meestal niet, mij wel.”

Signaleren en doorzetten

Bij de politie komen dagelijks veel meldingen binnen. Alles wat niet direct moet worden opgepakt, gaat naar de wijkagent. “Doorgaans is dat geen ‘echt’ politiewerk”, vertelt Hans. “Vaak gaat het om verwarde of vereenzaamde mensen. Ik kijk wat moet gebeuren. Vaak haal ik de GGZ erbij. Bij vervuilde ouderen schakel ik het sociaal team in. Bij gezinsproblemen roep ik maatschappelijk werk erbij.” Zo is de wijkagent de spin in een groot web van hulpverleners. 

Ik ben meer maatschappelijk werker dan agent

“Ik ben eigenlijk meer maatschappelijk werker dan agent. Je kunt al die sociale problematiek niet negeren. Wij signaleren en zetten door naar de goede instanties en mensen.”

Praatje pot

Daarvoor moet je de wijk heel goed kennen. Hans gaat daarom overal langs. Babbelen op straat, bij kerken, moskeeën, scholen... ‘Praatje pot’, noemt Hans dat. “Als ik nieuwe bewoners zie, ga ik meteen kennismaken. En ik bezoek veel wijkbijeenkomsten en buurtfeestjes.” Zijn wekelijkse wijkspreekuur wordt vaak goed bezocht.

De gemeente gebruikt mij niet als ingang in de wijk. Best jammer.

Hans weet dat woningcorporatie Tablis Wonen enkele grote huurflats aanpast zodat die van het gas af gaan. Met de corporaties heeft hij veel contact, met de gemeente wat minder intensief. “De gemeente gebruikt mij niet als ingang in de wijk. Best jammer. Nu komt er bijvoorbeeld een rouwcentrum op een onhandige plek: ingeklemd tussen een flat, speelplaats en school. Bewoners hebben daar terecht allerlei bezwaren tegen. Had ik van tevoren kunnen zeggen.” 

Gezamenlijk belang

Zijn tip voor gemeenteambtenaren die in de wijk aan de slag moeten: bezoek de wijkagent. “Je kunt een middagje meelopen. Laatst maakte ik een rondje door de wijk met een wethouder en met een burgerraadslid. Dat had ik zelf aangeboden. Ik vertel wat er leeft. Ik ken iedereen, stap zo naar binnen. Mensen vertellen mij hun verhaal wel. We doen geen geheime dingen. Alleen als het echt privacygevoelig is, hou ik mijn mond.”

Je kunt een middagje meelopen

Het is goed als politie en gemeente elkaar beter weten te vinden, vindt Hans. “We hebben een gezamenlijk belang bij veilige leefbare wijken.”

Communiceer gericht

Hans heeft ook communicatietips. “Ik zeg bij de mensen in de huurflats alles recht voor zijn raap, doen zij ook. Bij de ouderen neem ik meer tijd. Zij zijn soms wat onzeker, dan ga ik wat vaker langs en herhaal ik wat ik vertel. Bij de koopwoningen hoef je het maar een keer uit te leggen.” 

Hij kan een rol spelen bij de wijk van het gas helpen. “Ik ga niet alle ins en outs van aardgasvrij overbrengen aan de mensen. Maar ik kan het wel in mijn praatje pot meenemen.” Hij gaat binnenkort toch zelf maar contact zoeken met de gemeente over die plannen…